Zamiast wstępu:

Jest taki mem, zapewne znany wszystkim bibliotekarkom i bibliotekarzom, na którym mama trzymająca smartfona pyta mamę trzymającą książkę, jak ona to robi, że jej dziecko czyta. Myślę, że bibliotekarkom i bibliotekarzom nie trzeba mówić o tym, jakie wartości niesie rodzinne czytanie samo w sobie. Jeśli jednak ktoś potrzebowałby fachowej informacji, może sięgnąć na przykład do niezastąpionego profesora Grzegorza Leszczyńskiego, który pisze m.in.: „Słuchanie książek to magiczny trening serca i umysłu. Im więcej domowych czytań, opowieści, rozmów i wspólnego rodzinnego bycia z książką, tym więcej mądrości, uśmiechu, zrozumienia dla siebie i innych, a także spostrzeżeń, przemyśleń i wzruszeń” (Pierwsze czytanki dla…, Instytut Książki 2019). Zachęcam też do zapoznania się z materiałami Fundacji ABCXXI Cała Polska Czyta Dzieciom, która oprócz sztandarowej kampanii prowadzi m.in. program „Rodzinne czytanie” propagując w bibliotekach, przedszkolach, innych instytucjach a także domach, działalność Klubów Czytających Rodzin. I właśnie o tym, jak zorganizować i dlaczego warto prowadzić taki klub w bibliotece, jest ten artykuł. Za przykład posłuży Klub Czytających Rodzin od blisko 10 lat działający w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jaśle.

Czym są Kluby Czytających Rodzin:

Ideą leżącą u podstaw założenia Klubu Czytających Rodzin według programu Fundacji ABCXXI jest stworzenie przestrzeni spotkań, kontaktów, wzajemnych inspiracji, informacji, dyskusji o książkach i wspólnego czytania dla rodzin, które codziennie czytają dzieciom. Rodziny bądź instytucje, które deklarują założenie klubu (aby powstał, wystarczy trzy rodziny), rejestrują się w programie „Rodzinne czytanie” i korzystając ze wsparcia Fundacji oraz z własnych pomysłów organizują swoje spotkania. Spotkania odbywają się co najmniej raz w miesiącu. Chętni do założenia klubu znajdą wszystkie potrzebne informacje na temat rejestracji, regulaminu, pomysłów na działalność oraz współpracy z Fundacją na stronie http://www.rodzinneczytanie.pl/kluby-czytajacych-rodzin.

Jak to działa w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jaśle:

Przygotowania do powstania naszego KCR zaczęliśmy dwutorowo – po pierwsze zachęcając do uczestnictwa zaprzyjaźnionych czytelników, a także rodziny przyjaciół i nasze własne, zaczęliśmy od kilku rodzin. Po drugie, zaprosiliśmy do współpracy specjalistów, którzy zgodzili się podzielić swoim doświadczeniem i wiedzą na temat tego, jak z perspektywy dziedzin, jakimi się zajmują. Ponieważ spotkania miały być nie tylko dla dzieci, ale właśnie dla rodzin, zaprosiliśmy na nie m.in. psycholożkę, logopedkę, wykładowczynię i słuchaczki kierunku „opiekunka dziecięca” z jasielskiej Medycznej Szkoły Policealnej. Gości – specjalistów zapraszamy raz na jakiś czas nadal, ostatnio były to m.in. zaprzyjaźniona dietetyczka, a także dr Wanda Matras-Mastalerz, Prezes Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego. Część zajęć prowadziły i prowadzą same bibliotekarki, wymyślając ciekawe tematy i działania – uczestnicy zajęć wspólnie czytają, tworzą prace artystyczne, grają w rodzinne gry, wychodzą do parku, a nawet szyją. Gościmy też w klubie autorów literatury dziecięcej, z naszymi klubowiczami spotkali się m.in. Michał Rusinek, Zofia Stanecka, Renata Piątkowska, Joanna Olech, Izabella Klebańska i inni.

Jeśli chodzi o wiek naszych klubowych dzieci, to ponieważ gdy zakładaliśmy klub, odbywały się już w naszej Bibliotece zajęcia dla dzieci w wieku 6 – 12 lat, KCR zadedykowaliśmy rodzinom z maluchami. Najmłodsza uczestniczka pierwszego spotkania nie miała jeszcze dwóch lat. Nie postawiliśmy jednak górnej granicy wiekowej, przyjęliśmy, że dopóki dziecku jest dobrze w Klubie, może w nim zostać. Przeważają jednak dzieci w wieku 4-8 lat. Na przestrzeni lat więc rodziny w Klubie się zmieniają, starsze dzieci „idą dalej” (co często oznacza, że zostają nadal w Bibliotece, tylko wybierają inne zajęcia) rodzą się młodsze, które towarzyszą w nosidełkach  czy chustach rodzicom i nieco starszemu rodzeństwu. Co ważne, w spotkaniach często biorą udział nie tylko mamy z dziećmi, ale także tatowie, czasem babcie i dziadkowie. Ważne, by każdy znalazł tu coś dla siebie, a tym czymś jest są przede wszystkim twórczo i rodzinnie spędzony czas oraz książkowe inspiracje.

Czy trzeba to robić we współpracy z Fundacją?

Sama idea rodzinnego czytania nie jest oczywiście zastrzeżona i w wielu bibliotekach odbywają się podobne zajęcia, działają kluby malucha, kluby mam czy inne rodzinne aktywności niezwiązane z programem „Rodzinne Czytanie”. Wszystko zapewne zależy od konkretnego pomysłu konkretnej biblioteki. Dołączenie do Klubów Czytających Rodzin daje jednak bibliotece wiele korzyści – przede wszystkim podporę w postaci fachowej bazy wiedzy, scenariuszy zajęć czy książkowych rekomendacji. Fundacja docenia też aktywność klubów przekazując materiały i publikacje czy dla najbardziej aktywny organizując dla nich np. spotkania autorskie, dzięki czemu gościliśmy w Jaśle m.in. Dorotę Zawadzką czy Łukasza Wierzbickiego.

Dlaczego warto?

Jak już wspomniałam, o wartości i korzyściach z rodzinnego czytania z perspektywy rodzin, z uwzględnieniem wieku dziecka, przeczytać możecie na przykład na stronach programu Rodzinne Czytanie. A dlaczego warto z perspektywy biblioteki? Przede wszystkim dlatego, że Klub tworzy szczególny rodzaj więzi między naszą instytucją i czytelnikami jednocześnie z różnych grup wiekowych, bo na zajęciach spotykają się dzieci, rodzice, dziadkowie. Inspirujemy się i stymulujemy nawzajem, bo czytające rodziny to przeważnie rodziny bardzo świadome wartości czytania, oczytane, otwarte na to by dzielić się refleksjami, recenzjami, pomysłami. Zyskujemy wiernych, aktywnych i odważnych od dziecka czytelników, kilkulatków, którzy bez tremy wdają się w literackie dyskusje z Michałem Rusinkiem, występują w filmie instruktażowym kampanii „Czytam sobie”, testują nasze biblioteczne pomysły na zajęcia. Dzieci, które pojawiły się w klubie jako dwu- trzylatki oczywiście po jakimś z niego wyrastają, ale „wrastają” w młodzieżowe dyskusyjne kluby książki i inne biblioteczne inicjatywy. Czytające rodziny są obecne w Bibliotece i są niezastąpionymi rzecznikami Biblioteki na zewnątrz. Wpływ Klubu przeniósł się też na inne nasze zajęcia i coraz częściej jest tak, że rodzice z chęcią zostają na zajęciach, na które dotąd tylko przyprowadzali dzieci.

Co jeszcze?

W Klubie Czytających Rodzin MBP w Jaśle mamy taką tradycję, że świętujemy co roku urodziny, czyli rocznicę powstania Klubu. Pierwsze spotkanie KCR odbyło się w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Czytania Dzieciom i co roku w ramach tego wydarzenia organizujemy sobie małe święto. Przygotowujemy wyjątkowy temat zajęć lub zapraszamy gościa specjalnego, jest tort, choć nie zawsze ze świeczkami, bo zdarzyło nam się, że próby wspólnego zdmuchnięcia zakończyły się płaczem, i prezenty – najczęściej oczywiście książki. Chcemy w ten sposób docenić klubowiczów nie tylko dlatego, że aktywnie czytają, ale też dlatego, że dla nas to są naprawdę nasze biblioteczne rodziny.

Przydatne linki:

Strona Programu Rodzinne Czytanie

Zakładka Klubu Czytających Rodzin na stronie MBP w Jaśle

Dorota Woźnica
Dyrektor MBP w Jaśle

PS. Swoją przygodę z Klubami Czytających Rodzin zaczęłam blisko dziesięć lat temu w roli koordynatorki tej inicjatywy w MBP w Jaśle. Od kilku lat Klub fachowo prowadzą moje koleżanki z Oddziału dla Dzieci i Młodzieży, a ja biorę udział w spotkaniach w roli uczestniczki, wraz ze swoją niespełna czteroletnią córką. I bardzo wszystkim Kluby Czytających Rodzin z perspektywy obu tych ról polecam.

Projekt "12 miesięcy tematycznych z labib.pl" jest prowadzony przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego oraz Stowarzyszenie LABiB