Jednym ze sposobów poszerzania działalności biblioteki może być założenie stowarzyszenia lub współpraca z już istniejącymi organizacjami pozarządowymi. Członkami tworzonej organizacji mogą być zarówno sympatycy - przyjaciele biblioteki, jak i chętni członkowie zespołu pracowników. Dzięki organizacji prawnej, jaką jest stowarzyszenie, możliwa jest większa samodzielność, szerszy zasięg i możliwości działania oraz uniezależnienie się od struktur samorządowych.

Warto wspomnieć, że stowarzyszenie to formuła oparta o zasady demokratycznego, partycypacyjnego zarządzania i podejmowania decyzji. Udział w stowarzyszeniu jest zupełnie dobrowolny. Jego członkowie samodzielnie decydują o celach, które są dla nich ważne, opracowują programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwalają akty wewnętrzne dotyczące działalności. Do struktur władzy w stowarzyszeniu należą: walne zebranie członków, komisja rewizyjna (organ kontroli wewnętrznej) i zarząd (organ reprezentujący organizację). Sposób wybierania władz oraz czas kadencji określony jest w statucie organizacji.

Najważniejsze decyzje dotyczące organizacji i jej działań podejmują wszyscy członkowie, tzw. walne zebranie członków. Decyzje te zapisywane są w postaci uchwał. Zarząd stowarzyszenia wykonuje wolę walnego zebrania członków, a także odpowiada przed nim za swoje działania (np. czy wywiązał się z zadań nałożonych na niego uchwałą wszystkich członków). Jest także monitorowany przez wewnętrzny organ kontrolny (obowiązkowo powoływany), komisję rewizyjną.

Stowarzyszenie działające przy bibliotece może stać się swoistym „przedłużeniem” pracy biblioteki, ale może także występować w roli partnera biblioteki we wspólnie realizowanych przedsięwzięciach. Jako organizacja pozarządowa może korzystać z innych niż biblioteka źródeł finansowania, dzięki którym możliwa jest realizacja działań na szerszą skalę i przy większym wsparciu finansowym.

Dzięki organizacji prawnej, jaką jest stowarzyszenie, możliwa jest większa samodzielność, szerszy zasięg działania oraz uniezależnienie się od struktur samorządowych.