18 czerwca br. odbyło się kolejne webinarium w ramach miesięcy tematycznych LABiB 2024, poświęcone współpracy z młodzieżą w bibliotece. W treści artykułu znajdziecie jego streszczenie, link do dodatkowych materiałów zebranych w jednym miejscu na Padlecie oraz nagranie tego webinarium. Życzymy dobrego odbioru!

Działania kulturalne skierowane do młodych ludzi odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu ich świadomości, rozwijaniu kreatywności i umiejętności społecznych. Często działania te okazują się być nieudane, nie mają spodziewanej liczby odbiorców. Dlaczego tak się dzieje? Często są one projektowane i wdrażane bez uwzględnienia perspektyw i potrzeb młodych ludzi, grupy demograficznej, która może na nich najbardziej skorzystać. Warto, więc zmienić postrzeganie na młodych ludzi, zmienić perspektywę i po prostu włączyć młodzież w procesy decyzyjne w myśl zasady “Nic o Was bez Was”. 

Autentyczny udział młodzieży wykracza poza proste włączanie młodych ludzi w działania. Oznacza stworzenie przestrzeni, w której mogą aktywnie wnosić swoje pomysły, umiejętności i doświadczenia, aby kształtować dane działanie czy projekt od samego początku. Chodzi o to, aby umożliwić młodym ludziom stanie się animatorami zmian, a nie biernymi odbiorcami oferty kulturalnej.

Przydatną ramą do zrozumienia autentycznego udziału młodzieży jest Trójkąt Uczestnictwa, który uwypukla trzy kluczowe elementy:

• Możliwości (kompetencje): Młodzi ludzie muszą mieć możliwość wzmocnienia swoich umiejętności i wykorzystania zasobów, które już posiadają. 
• Wyzwanie: Młodzi ludzie muszą być zaangażowani w działania wymagające i stymulujące. Powinni odczuwać poczucie celu i satysfakcji z ich udziału. Takie działanie powinno stanowić swoiste wyzwanie, w którym będą mogli wykorzystać swoje kompetencje. 
• Powiązania (relacje): Autentyczny udział sprzyja budowaniu relacji między młodymi ludźmi a organizatorami projektu. Obejmuje to budowanie więzi, tworzenie poczucia przynależności i zapewnienie młodym ludziom poczucia wartości i szacunku. Dbałość o relacje jest jednym z najtrudniejszych elementów projektów. Dynamika, ciągłe zmiany, szereg zadań, mogą sprawiać, że pojawią się sytuacje konfliktowe, napięte. Zbudowane świetne relacje mogą pomóc w wyjściu z niejednej opresji. 

Co jeszcze warunkuje autentyczność uczestnictwa? Nic innego jak motywacja! Motywacja to siła napędowa, która skłania nas do działania. Określa ona, dlaczego angażujemy się w pewne zachowania i dążymy do osiągania określonych celów. Motywacja może być wewnętrzna lub zewnętrzna.

Motywacja wewnętrzna pochodzi z naszego wnętrza. Jest to naturalna chęć do działania, wynikająca z ciekawości, przyjemności płynącej z wykonywania danej czynności, chęci rozwoju osobistego lub satysfakcji z osiągania celów. To ten moment, w którym młodzież wie co, i po co robi, a jej udział jest dobrowolny, wynikający z wewnętrznej potrzeby: “Idę, bo chcę..”

Motywacja zewnętrzna natomiast opiera się na czynnikach zewnętrznych, takich jak nagrody, kary, presja społeczna lub oczekiwania innych osób. Działamy pod wpływem tych czynników, aby uzyskać coś konkretnego, np. pieniądze, pochwałę, uznanie lub uniknąć negatywnych konsekwencji.Tu przykładem jest udział klasy z nauczycielem, np. na projekcji filmu w bibliotece: “Idę, bo ktoś tego ode mnie oczekuje”. 

Zarówno motywacja wewnętrzna, jak i zewnętrzna może być skuteczna w skłanianiu nas do działania. Jednak motywacja wewnętrzna jest często uważana za bardziej wartościową, ponieważ:

• Jest trwalsza. Osoby motywowane wewnętrznie są bardziej skłonne do utrzymywania zaangażowania w działanie nawet wtedy, gdy nie ma zewnętrznych nagród.
• Prowadzi do większej satysfakcji. Działanie z powodu wewnętrznej motywacji przynosi większą satysfakcję i poczucie spełnienia.
• Sprzyja rozwojowi. Motywacja wewnętrzna skłania do podejmowania nowych wyzwań, poszerzania wiedzy i umiejętności, co prowadzi do rozwoju osobistego.

W ciekawy sposób do autentyczności uczestnictwa podchodzi prof. Laura Lundi*, która mówi o czterech aspektach: 

• space - stworzenie bezpiecznej przestrzeni (fizycznej i emocjonalnej), w której każdy ma okazję do kształtowania opinii, wyrażania siebie i zabierania głosu.

• voice - stworzenie dla każdej osoby szansy do zabierania głosu, wyrażania siebie. Taki dobór różnych metod pracy, aby zaangażować
  i usłyszeć wszystkich, również tych, którzy nie zabierają głosu
  (np. ze względu na nieśmiałość, bariery językowe, różne formy niepełnosprawności), włączanie, angażowanie, facylitacja.

• audience - punkt widzenia, w którym zdanie młodych jest słyszane, ma odbiorców.

• influence - punkt widzenia, w którym młodzież ma wpływ,a jej zdanie  jest realnie brane pod uwagę.

*Tłumaczenie modelu za: https://childhub.org/en/child-protection-online-library/lundy-model-child-participation 

Zatem młodzież angażuje się w*:

• projekty odpowiadające zainteresowaniom
• działania nowatorskie, stawiające wyzwania
• działania pozwalające rozwijać możliwości
• działania, które są wzmacniające
• projekty, na które ma wpływ i 100% uczestnictwa!
• działania, z którymi czuje się powiązana

*Źródło: M. Hubert-Brzezińska, A. Olszówka, pakiet Edukacyjny Pozaformalnej Akademii Jakości, "Uczestnictwo młodzieży", Warszawa : Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.

Każde spotkanie z młodymi ludźmi, a zwłaszcza z nową grupą młodzieży, może powodować stres. Będzie on dużo mniejszy, jeśli zadbasz o kilka elementów. 

1. Przywitaj się. Możesz opowiedzieć w kilku słowach o sobie. Warto powiedzieć kilka zdań nie tylko w kontekście zawodowym, ale również prywatnym. Dlaczego? Być może będzie to Twój pierwszy krok do zbudowania relacji. Młodzież szybko zauważy, że nie masz problemu z tym,żeby się przed nimi otworzyć, co może zachęcić ich do otwartości względem ciebie. 
2. Powiedz, co się będzie działo. Młodzież nie zawsze, wie, po co przychodzi. Jest to kluczowa informacja! Ważne jest to, jaki jest cel spotkania, co się będzie działo. 
3. Stwórz przestrzeń do poznania się i integracji. Zaproponuj aktywności na poznanie i zapamiętanie imion, pierwsze zabranie głosu na forum, zbudowanie poczucia bezpieczeństwa. Optymalna kolejność aktywności: pojedynczo - w parach - w większych grupach.
4. Zapytaj o obawy i oczekiwania - sprawdź, jakie oczekiwania i obawy/przeszkody mają młodzi ludzie w grupie, z którą pracujesz. Być może rozwiejesz wątpliwości młodych już na początku waszej wspólnej drogi. Być może pokażesz młodzieży, że zależy Ci na nich, na tym, żeby czuli się w bibliotece po prostu dobrze. 
5. Ustal zasady. Kontrakt, umowa, wasze spisane zasady - nie ważne, jak to nazwiesz. Najważniejsze jest to, żeby młodzież tworzyła ten zbiór zasad całą grupą, żeby wiedzieli na co się piszą i do czego się zobowiązują. 
6. Nie udawaj, bądź autentyczny! Młodzi wyczują, jeśli nie będziesz sobą. Nie warto być na siłę w “ich klimacie”, bo to może być po prostu dziwne, odstraszające, cringe :) 
7. Daj przestrzeń do planowania, działania. Czasem lepiej schować ręce z tyłu i dać młodym działać po swojemu. Będą potrzebować pomocy, to Cię znajdą! 
8. Bądź z młodzieżą na 100%. Zdarzają się wpadki, zdarzają się nieprzyjemne sytuacje. Młodzież musi czuć, że ma w Tobie wsparcie, bez względu na sytuację. 

Podczas webinarium opowiadałyśmy o młodzieżowych działaniach z Krypna i Krosna -  projektach i mniejszych działaniach. Linki do filmów znajdziecie na wspomnianym we wstępie Padlecie. 

Link do Padletu: https://tiny.pl/dpqrv 

Znajdziecie tam filmy, e-booki, link do Rozmawialnika (karty dialogowe), szereg inspiracji na gry i zabawy, scenariusze zajęć, prezentację z webinarium. Ogółem wszystko, co naszym zdaniem może Ci się przydać w pracy z młodymi ludźmi. 

Link do nagrania webinarium: MŁODZIEŻ W BIBLIOTECE? – PRZYKŁADY DZIAŁAŃ MŁODZIEŻOWYCH, KTÓRE DAŁY RADĘ! (youtube.com) 

Życzymy powodzenia i trzymamy mocno kciuki!