"Ludzie jeżdżą do Afryki po to, by zobaczyć to, co mają w głowach, a nie to, co mają przed oczami." (Chinua Achebe). Czy tak się dzieje? Gdzie i dlaczego?

Scenariusz opracowany przez Karolinę Marcinkowską (AFRICA REMIX) w ramach realizacji zadania "Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!", dofinansowanego ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2015.

Zdjęcie: Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność! / Archiwum Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego / fot. Katarzyna Piądłowska, fotosynteza.net.pl

Działanie przyczyni się do:

• uwrażliwienia na język, jakim posługujemy się mówiąc o Afryce (w prasie, literaturze, polityce): stosowane słowa i terminy często narzucają stereotypowe postrzeganie wielu zjawisk i określoną, najczęściej "egzotyczną" ich interpretację ("tradycyjne" kultury, "ludy", "szamani", itp.);

• przybliżenia sylwetek i twórczości dwóch pisarzy afrykańskich – Chimamandy Ngozi Adichie i Alaina Mabanckou – pochodzących z dwóch regionów Afryki: Nigerii i Kongo (z uwzględnieniem specyfiki języka, tematyki poruszanej w książkach, bohaterów);

• uwrażliwienia na różnorodność i bogactwo kulturowe kontynentu afrykańskiego na przykładzie krajów (i miast), z których pochodzą pisarze;

• przekazania informacji dotyczących kultury współczesnej i miejskiej w obu krajach (Nigeria, Kongo).

• Należy zwracać uwagę na to, że kultura poszczególnych krajów afrykańskich różni się bardzo od siebie: nie ma tworu, który by się nazywał "kulturą afrykańską".

• Warto uwrażliwić na znaczenie słowa "tradycja" czy "kultury tradycyjne" w odniesieniu do Afryki. Nie mylić ze znaczeniem słowa "folklor" czy "to, co było". Tradycja jest też dynamiczna, łączy w sobie elementy różnych kultur, poddana jest wpływom globalizacji. Oczywiście, tradycja nie traci przez to na wartości, nie jest mniej "autentyczna" – wręcz przeciwnie (patrz: tekst "Jak pisać o Afryce" Binyavanga Wainaina).

• Warto podkreślać, że omawiani autorzy piszą w jednym z języków urzędowych – pokolonialnych Nigerii i Demokratycznej Republiki Konga (Adichie – po angielsku, który jest językiem urzędowym w Nigerii, ale funkcjonuje tam 520 języków; Mabanckou – po francusku, w języku oficjalnym Demokratycznej Republiki Kongo, w którym używa się ok. 240 języków; można przytoczyć słynne zdanie Mabanckou: "To nie ja mam problem z językiem francuskim, tylko język francuski ma problem ze mną.").

• Należy przełamywać stereotyp dotyczący Afryki jako "raju safari" i "ludów" zamieszkujących "chatki". Proszę zwrócić uwagę, że pisarze, o których mowa, opisują nade wszystko rzeczywistość miejską (w przypadku Adichie: Lagos czy miast amerykańskich, w których są duże grupy emigrantów z Nigerii; w przypadku Mabanckou: Kinszasy czy Paryża).

• Należy pamiętać, że "ustny przekaz historii" i "oralność" większości kultur Afryki to zupełnie odrębne zjawisko od analfabetyzmu, braku książek czy bibliotek! Pamiętajmy, że w Aleksandrii w Egipcie jest szósta największa na świecie biblioteka z ośmioma milionami książek, a Timbuktu w Mali jest słynne z bibliotek, których historia sięga XVI wieku. "Oralność" kojarzy się często wyłącznie z kulturami tradycyjnymi (np. opowiadaczami historii – griotami z Afryki Zachodniej), tymczasem widoczna jest także np. w subkulturze miejskiej Sapeur z Kinszasy czy w stylistyce popularnych, nigeryjskich filmów fabularnych. Tu warto pamiętać, że Nigeria jest trzecim największym producentem filmów fabularnych na świecie – zaraz po Indiach i USA. W wytwórniach filmowych w Lagos zwanych Nollywood, powstaje nawet do 1500 filmów rocznie.

Źródła wiedzy, materiałów i inspiracji znajdziesz w scenariuszu zamieszczonym w serwisie biblioteki.org.