Artykuł opracowany przez Elżbietę Kielak (Grupa Zagranica: www.zagranica.org.pl​)

O publikacji

Publikacja została podzielona na trzy części. W pierwszej z nich znajdują się informacje dotyczące szerokiego tła analizy podręczników oraz uzasadnienie podjęcia tego tematu przez ekspertki i ekspertów Grupy Zagranica. W drugiej części opisano wyniki dokonanej analizy i przedstawiono sformułowane na ich podstawie rekomendacje, które są kierowane zarówno do Ministerstwa Edukacji Narodowej, jak i do wydawców podręczników. W trzeciej części zawarto opracowanie dotyczące języka antydyskryminacyjnego w edukacji globalnej. Częśc ta stanowi swoistą odpowiedź na wiele rekomendacji będących rezultatem przeprowadzonego badania i może być doskonałym materiałem do pracy z młodzieżą w obszarze edukcji globalnej.

**Wyniki analizy i najważniejsze rekomendacje ** ** **

Przeprowadzona analiza pokazała, że – zgodnie z wymaganiami podstawy programowej – we wszystkich badanych podręcznikach pojawiają się treści z zakresu edukacji globalnej. Niestety w analizowanych podręcznikach występują liczne treści stereotypizujące, często brakuje także opisów, które wyjaśniałyby przyczyny zjawisk i ich konsekwencje, budowałyby w uczennicach i uczniach postawy otwartości i akceptacji dla różnorodności otaczającego świata, wskazywałyby istnienie sieci globalnych współzależności i tłumaczyłyby, że działania jednostkowe, nawet na poziomie lokalnym, mogą się przyczyniać do zmian w odległych częściach świata.

W treściach dotyczących krajów i kontynentów odległych od Polski obraz rzeczywistości jest często uproszczony, główny akcent kładzie się zaś na problemy. Rzadko pojawiają się treści równoważące stereotypowy przekaz dotyczący mieszkańców krajów globalnego Południa. Autorzy i autorki raportu zalecają, aby przedstawiać osoby z tych regionów świata jako aktywnie działających na rzecz rozwoju swojego kraju i poprawy warunków życia. Sugerują także jak najczęstsze uwzględnianie perspektywy osób mieszkających w krajach Południa – pokazanie ich punktu widzenia, priorytetów i spojrzenia na rozwój jest niezwykle pouczającym i wartościowym elementem uczenia się. Jest to także jedno z założeń edukacji globalnej.

Zdaniem badaczy i badaczek z rozdziałów poświęconych krajom globalnego Południa młodzież powinna się dowiadywać, jakie są wyzwania całego współczesnego świata, nie zaś tylko krajów afrykańskich. Przykładowo więcje miejsca powinno być poświęcone Milenijnym Celom Rozwoju oraz Celom Zrównoważonego Rozwoju, sformułowanym w 2015 roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych.

Jedną z rekomendacji jest również zachęcanie do używania języka wrażliwego na różnorodność, za pośrednictwem którego łatwiej będzie kształtować w młodych osobach również postawy antydyskryminacyjne. Ważne wydaje nam się zwrócenie uwagi, że w szkołach uczą się zarówno uczniowie, jak i uczennice, kierowanie więc poleceń do obu płci oraz pisanie właśnie o uczennicach i uczniach czy nauczycielkach i nauczycielach uwidoczniłoby istnienie obu płci w przestrzeni szkolnej.

Wprowadzenie sugerowanych zmian do treści podręczników – nie tylko tych, które były obiektem omawianych badań – może sprawić, że w książkach pojawi się więcej treści związanych z edukacją globalną. Dzięki temu młodzież będzie miała większą szansę poznać wyzwania globalnego świata i zastanowić się nad tym, jakie działania można podjąć, aby móc wpływać na pozytywne zmiany.

Raport do ściągnięcia pod adresem: "Edukacja globalna w podręcznikach do geografii i wiedzy o społeczeństwie. Raport z analizy wybranych podręczników szkolnych pod kątem założeń edukacji globalnej"

Opisywane w niniejszym opracowaniu działania przeprowadzono w ramach dwóch projektów realizowanych w programie Obywatele dla Demokracji, finansowanym z Funduszy EOG: „Obywatelski monitoring polskiej współpracy rozwojowej” i „Obywatelski monitoring polskiej współpracy rozwojowej – kontynuacja” .