Czym jest budżet obywatelski?
Najczęściej kojarzony z projektami "małej infrastruktury" miejskiej: doposażeniem placu zabaw, doświetleniem ulic, budową chodników, rewitalizacją parków. Okazuje się jednak, że możliwości finansowania projektów z budżetu partycypajnego są znacznie szersze i mogą dotyczyć działań rozrywkowych, kulturalnych i społecznych. Warto przyjrzeć się mu jako alternatywnemu źródłu finansowania pomysłów bibliotecznych.
Budżet obywatelski pod lupą badaczy
Socjolog, Małgorzata Kowalska-Chrzanowska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, przeanalizowała budżety w 18 miastach wojewódzkich w latach 2013-2019, ze szczególnym uwzględnieniem projektów kulturalnych. 14% wszystkich pomysłów (1165 realizacji) stanowiły projekty z obszaru kultury. Budżet obywatelski (inaczej: partycypacyjny) jest wydzieloną pulą pieniędzy z budżetu miasta (lub gminy), co do przeznaczenia której decydują w głosowaniu mieszkańcy. I to właśnie oni są inicjatorami zgłaszania pomysłów. Mogą to robić osoby indywidualne, które po zebraniu podpisów poparcia, zgłaszają pomysł do urzędu miasta. Następnie mieszkańcy wybierają spośród kilkunastu propozycji. Dominującą cześć realizacji w latach 2013-2019 stanowiły przedsięwzięcia o charakterze modernizacyjnym (remonty i przebudowy obiektów kulturalnych, wyposażenie wnętrz). Dotowane były także imprezy masowe o charakterze kulturalnym oraz zajęcia edukacyjno-kulturalne.
Przykłady, które cieszą
Za liczbami stoją konkretne przykłady. Niech będą inspiracją dla Was, gdy bardzo, ale to bardzo będziecie chcieli zrealizować jakiś projekt (słuszny społecznie), ale zabraknie Wam pomysły, skąd pozyskać pieniądze. Wykorzystajcie możliwości promocyjne i rozpoznawalność Waszej instytucji, i skutecznie rozpropagujcie pomysł wśród mieszkańców miasta. Podpisy poparcia możecie zebrać wśród Waszych czytelników, uczestników zajęć kulturalnych i ich rodzin. Zaangażujcie ich do pracy nad Waszym, wspólnym przecież, celem. Wasi wierni odbiorcy z pewnością udostępnią wpisy w mediach społecznościowych i będą namawiać swoich bliższych i dalszych znajomych, a może nawet rozdadzą ulotki. Zgłoście się ze swoim pomysłem do lokalnych mediów (prasa, radio, telewizja, portale internetowe), które przekażą “dobrą nowinę” w Waszym lokalnym świecie. Najpierw jednak ciekawy, potrzebny i angażujący pomysł. Oto kilka zrealizowanych w ten sposób projektów:
- YouTube od kuchni. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Piaseczno http://archiwum.biblioteka-piaseczno.pl/dzikie-ucho/
- Pociąg do Kultury. Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. https://www.slaskie.pl/content/ruszyl-pociag-do-kultury
- Otwarcie Białołęckiego Ośrodka Kultury na głos i potrzeby mieszkańców. https://partycypacjaobywatelska.pl/strefa-wiedzy/przyklady-dzialan/kultura/otwieranie-bialoleckiego-osrodka-kultury-na-glos-i-potrzeby-mieszkancow/
- Zakup nowości wydawniczych i wzbogacenie oferty kulturalnej. Biblioteka Publiczna w Częstochowie. http://www.biblioteka.czest.pl/biblioteka/projekt-bud%C5%BCet-obywatelski
- Gry planszowe w Twojej bibliotece. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie. https://budzet.krakow.pl/projekty/1849-gry_planszowe_w_twojej_bibliotece.html
- Wypożyczalnia gier planszowych. Miejska Biblioteka Publiczna w Międzyzdrojach. https://kamienskie.info/ebooki-audiobooki-i-gry-planszowe-czyli-miedzyzdrojski-budzet-obywatelski-2020-w-bibliotece/
- Podzielmy się kulturą. Budżet partycypacyjny Domu Kultury Śródmieście. https://poledialogu.org.pl/wp-content/uploads/2016/06/Podzielmy-sie-kultura.-Budzet-partycypacyjny-Domu-Kultury-Srodmiescie.pdf