• Sceariusz
  • Publikacja: 25.01.2014
  • Edycja: 25.01.2014
  • 0 
Statystyka biblioteczna w normach międzynarodowych – co nowego?
Statystyka biblioteczna w normach międzynarodowych – co nowego?

  • Budżet działania: 0 zł
  • Czas przygotowania: bez ograniczeń
  • Czas trwania: bez ograniczeń
  • Liczba organizatorów: 0
  • Liczba uczestników: 0
Pomysł na działanie

Na czym polegało przedsięwzięcie?

Kolejną propozycją w miesiącu statystyki bibliotecznej jest bliższe zapoznanie się z normami międzynarodowymi dotyczącymi statystki bibliotecznej i działań pokrewnych, np. badania efektywności czy – bardzo teraz na czasie – badania wartości bibliotek. Nie wszystkie z prezentowanych w tej inspiracji normy są już opublikowane. A jeśli tak, to nie wszystkie przetłumaczone na język polski. Warto wiedzieć, że ustanawianiem norm na poziomie międzynarodowym zajmuje się ISO (Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna) http://www.iso.org/, a w Polsce – PKN (Polski Komitet Normalizacyjny) http://www.pkn.pl/. PNK może ustanawiać własne normy krajowe lub wprowadzać (tłumaczyć) normy międzynarodowe jako Polskie Normy.

Normy w zakresie bibliotekarstwa, bibliografii, informacji naukowej, edytorstwa i zagadnień pokrewnych opracowuje w PKN Komitet Techniczny 242 ds. Informacji i Dokumentacji, ktorego sekretariat działa w Bibliotece Narodowej http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/nfs/normalizacja/komitet-techniczny-242. W skład KT wchodzą specjaliści delegowani przez organy administracji rządowej, organizacje, itp. Każdy z bibliotekarzy zainteresowany tworzeniem norm może starać się o przystąpienie do KT 242. Należy jednak pamiętać, że Komitet Techniczny ustanawia normy, których treść opracowuje bądź tłumaczy zainteresowana jednostka (stowarzyszenie, firma), z własnych środków finansowych. Biblioteka Narodowa finansuje każdego roku wprowadzenie 1-2 norm. W działalność tę angażuje się również Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich zdobywając granty na tłumaczenie norm, np. z FRSI czy MKiDN.

Dlaczego warto?

Normy ustalają zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności i w miarę optymalnie porządkują te działania, choć przestrzeganie norm nie jest obowiązkowe. Nie wszystko oczywiście da się standaryzować, ale wyobraźmy sobie katalogowanie zbiorów bibliotecznych albo tworzenie przypisów i bibliografii bez norm? (Zob. http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/nfs/normalizacja/polskie-normy).

W zakresie statystyki i badań efektywności oraz wartości bibliotek najważniejsze są normy:

  1. ISO 2789:2013 Information and documentation -- International library statistics. Jest to najnowsza edycja normy nt. statystyki bibliotecznej. Ostatnia polska edycja z 2005 r. (Informacja i dokumentacja -- Międzynarodowa statystyka biblioteczna) została wycofana. Można oczywiście nadal z niej korzystać, ale nie znajdziemy tam wielu zagadnień związanych z obecnym funkcjonowanie bibliotek. SBP dokonało tłumaczenia edycji z 2013 r. i wystąpi do PKN i jej ustanowienie.

  2. ISO 11620:2008 Information and documentation -- Library performance indicators (polskie tłumaczenie sfinansowane przez FRSI ustanowione przez PKN: PN-ISO 11620:2012 Informacja i dokumentacja -- Wskaźniki funkcjonalności bibliotek).

  3. ISO/DIS 16439 Methods and procedures for assessing the impact of Libraries. Projekt normy, w której przedstawione zostaną metody i procedury oceny wpływu bibliotek w odniesieniu do indywidualnych użytkowników, do obsługiwanej populacji, jak również do całego społeczeństwa. Są to przede wszystkim takie metody: badania ankietowe, analiza statystyk i obserwacje.

W trakcie realizacji

W miesiącu statystyki warto przyjrzeć się najważniejszym nowościom w normie ISO 2789. Zawarto w niej np. problemy digitalizacji, zabezpieczenia zasobów, open access (repozytoria i ich wykorzystanie). Poruszono zagadnienia współpracy bibliotek, realizacji projektów, działalności naukowej i publikacji pracowników oraz promocji usług bibliotecznych. Wprowadzono nowe pojęcia dotyczące specjalistycznych usług dla określonych grup użytkowników, np. osób niepełnosprawnych, cudzoziemców. Jednak najwięcej nowości wiąże się z rozwojem technologii. W normie znalazły się zalecenia podawania statystyk usług bibliotecznych dla urządzeń mobilnych (telefonów komórkowych, smartfonów, itp.), obecności biblioteki w interaktywnych serwisach społecznościowych (np. Facebook, Twitter, YouTube) oraz serwisów tworzonych przez bibliotekę (np. blogi, wiki). W przypadku portali społecznościowych zaleca się gromadzenie takich danych: liczba profili, liczba fanów, liczba odwiedzin, liczba opracowanych komunikatów/postów lub przesłanych obiektów. Z kolei dla serwisów tworzonych przez bibliotekę, np. liczba otrzymanych postów i komentarzy.

W znowelizowanej normie ISO 2789 zwraca się uwagę na nowe formy działalności bibliotek i aktywności bibliotekarzy. Zaleca się na przykład gromadzenie danych dotyczących czasu pracowników poświęconego na realizację wspólnych projektów, digitalizację, prowadzenie profili w serwisach społecznościowych, projektowanie usług dla urządzeń mobilnych. Uwzględnia się też wszystkie prace związane z oceną biblioteki, a więc również zbieranie danych statatystycznych.

Co jest potrzebne do realizacji tego etapu?
  •   Lektura rozdziału "Normy i zalecenia międzynarodowe" z materiału http://pliki.sbp.pl/afb/statystyka-i-badania-efektywnosci-bibliotek.pdf
  •   Przegląd prezentacji "Statystyka biblioteczna i wskaźniki funkcjonalności - kierunki zmian w normalizacji" http://www.sbp.pl/repository/SBP/strategia/Sulejowek_Derfert7.03.2013.ppt
  •   Normę 11620 (wskaźniki funkcjonalności bibliotek) można zakupić w PKN
Po zakończeniu

  1. Jeśli prowadzisz profil swojej biblioteki na FB albo bloga bibliotecznego spróbuj podliczyć ile czasu zajęło to Tobie i współpracownikom z biblioteki, w ciągu całego roku? Uwzględnij planowanie i tworzenie treści oraz odpowiadanie na wpisy.

  2. Potestuj w 2014 r. gromadzenie danych "Czas personelu poświęcony imprezom". Pomiar ten obejmuje: planowanie, organizowanie, negocjowanie z partnerami, planowanie i urządzanie imprezy, prowadzenie księgowości, kontrolę wejść i monitorowanie, itp.

  3. Sprawdź ile czasu zajmuja w Twojej bibliotece czynności, co do których zaleca sie gromadzić dane (ISO 2789): planowanie działań w zakresie oceny biblioteki, gromadzenie danych do statystyki i pomiarów funkcjonalności, analiza kosztów, badania użytkowników i wywiady z nimi, badania personelu i wywiady z nim, zarządzanie skargami, badania porównawcze, ocena wpływu, raportowanie.

  4. Zaglądaj na portal PKN i SBP - pod koniec 2014 r. powinna pojawić się informacja o ustanowieniu polskiej edycji normy "Międzynarodowa statystyka biblioteczna".