• Sceariusz
  • Publikacja: 10.02.2016
  • Edycja: 10.02.2016
  • 0 
Odczarować Afrykę - spotkanie wokół twórczości Chimamandy Ngozi Adichie i Alaina Mabanckou
Odczarować Afrykę - spotkanie wokół twórczości Chimamandy Ngozi Adichie i Alaina Mabanckou

  • Budżet działania: 0 zł
  • Czas przygotowania: 1 dzień
  • Czas trwania: 1 dzień
  • Liczba organizatorów: 1-2
  • Liczba uczestników: 10-20
Pomysł na działanie

Na czym polegało przedsięwzięcie?

"Ludzie jeżdżą do Afryki po to, by zobaczyć to, co mają w głowach, a nie to, co mają przed oczami." (Chinua Achebe). Czy tak się dzieje? Gdzie i dlaczego?

Scenariusz opracowany przez Karolinę Marcinkowską (AFRICA REMIX) w ramach realizacji zadania "Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!", dofinansowanego ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2015.

Zdjęcie: Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność! / Archiwum Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego / fot. Katarzyna Piądłowska, fotosynteza.net.pl

Dlaczego warto?

Działanie przyczyni się do:

• uwrażliwienia na język, jakim posługujemy się mówiąc o Afryce (w prasie, literaturze, polityce): stosowane słowa i terminy często narzucają stereotypowe postrzeganie wielu zjawisk i określoną, najczęściej "egzotyczną" ich interpretację ("tradycyjne" kultury, "ludy", "szamani", itp.);

• przybliżenia sylwetek i twórczości dwóch pisarzy afrykańskich – Chimamandy Ngozi Adichie i Alaina Mabanckou – pochodzących z dwóch regionów Afryki: Nigerii i Kongo (z uwzględnieniem specyfiki języka, tematyki poruszanej w książkach, bohaterów);

• uwrażliwienia na różnorodność i bogactwo kulturowe kontynentu afrykańskiego na przykładzie krajów (i miast), z których pochodzą pisarze;

• przekazania informacji dotyczących kultury współczesnej i miejskiej w obu krajach (Nigeria, Kongo).

W trakcie przygotowania

Osoba prowadząca spotkanie powinna:

• przeczytać co najmniej jedną książkę każdego z autorów, recenzje innych ich książek,

• obejrzeć wykład Chimamandy Ngozi Adichie "Niebezpieczeństwo jednej historii" (ang. The Danger of a Single Story; polskie napisy włączysz, klikając w „Subtitles” i wybierając język polski),

• zapoznać się ze stronami internetowymi obu pisarzy,

• przygotować materiały dodatkowe (np. filmy, zdjęcia, inne książki).

Warto przeczytać krótki, ironiczny tekścik Binyavangi Wainainy, dostępny online: "Jak pisać o Afryce".

W trakcie realizacji

Według podobnego schematu można stworzyć inne spotkania, wychodząc od twórczości innych pisarzy/pisarek afrykańskich.

Co jest potrzebne do realizacji tego etapu?
  •   Wykład Chimamandy Ngozi Adichie "Niebezpieczeństwo jednej historii", dostępny na YouTube i na stronie TED (link powyżej).
  •   Jeden z filmików w serwisie YouTube obalający stereotypy dotyczące Afryki lub przybliżający subkulturę Sapeur albo wybrane zdjęcia miast afrykańskich (linki w scenariuszu zamieszczonym w serwisie biblioteki.org).
  •   Dostępne w bibliotece książki Chimamandy Ngozi Adichie (do wyboru): Fioletowy Hibiskus (2003), Połówka żółtego słońca (2009), To coś na twojej szyi (2011), Amerykaana (2014).
  •   Dostępne w bibliotece książki Alaina Mabanckou (do wyboru): African Psycho (2003), Black Bazar (2009), Jutro skończę dwadzieścia lat (2010), Kielonek (2005).
  •   Krzesła ustawione w okręgu lub w rzędach (do oglądania filmu).
  •   Prosty ekran/biała ściana.
  •   Rzutnik, komputer i głośniki.
  •   Duża kartka do zapisywania skojarzeń.
Jak krok po kroku przebiega etap przygotowań?
  1. Wprowadzenie do spotkania: dlaczego warto mówić o literaturze afrykańskiej, dlaczego warto poznawać różne punkty widzenia (10 min).
  2. Pokaz filmowy wykładu Chimamandy Ngozi Adichie "Niebezpieczeństwo jednej historii" (20 min).
  3. Dyskusja o filmie i o stereotypach dotyczących Afryki: jakie masz skojarzenia, kiedy słyszysz hasło "Afryka"? Działanie warsztatowe: zapisujemy na dużej kartce nasze skojarzenia, grupujemy je według tematów (np. przyroda, "atmosfera", uczucie, zjawisko) i wyciągamy wnioski (25 min).
  4. Wprowadzenie w twórczość obu pisarzy. Życiorysy, utożsamianie się z subkulturą czy ideą (Mabanckou – subkultura Sapeur, Adichie – feministka), język literacki, bohaterowie (20 min).
  5. Przybliżenie kontekstu kulturowego krajów, z których pochodzą pisarze (metoda do wyboru: krótkie filmiki dokumentalne np. o subkulturze Sapeur, pokaz zdjęć z miast afrykańskich, ciekawostki dotyczące Nigerii – np. przemysłu filmowego Nollywood czy oralności w kulturach współczesnych) – (25 min).
DZIEL SIĘ WIEDZĄ, MNÓŻ POMYSŁY!

Informacje dodatkowe

• Należy zwracać uwagę na to, że kultura poszczególnych krajów afrykańskich różni się bardzo od siebie: nie ma tworu, który by się nazywał "kulturą afrykańską".

• Warto uwrażliwić na znaczenie słowa "tradycja" czy "kultury tradycyjne" w odniesieniu do Afryki. Nie mylić ze znaczeniem słowa "folklor" czy "to, co było". Tradycja jest też dynamiczna, łączy w sobie elementy różnych kultur, poddana jest wpływom globalizacji. Oczywiście, tradycja nie traci przez to na wartości, nie jest mniej "autentyczna" – wręcz przeciwnie (patrz: tekst "Jak pisać o Afryce" Binyavanga Wainaina).

• Warto podkreślać, że omawiani autorzy piszą w jednym z języków urzędowych – pokolonialnych Nigerii i Demokratycznej Republiki Konga (Adichie – po angielsku, który jest językiem urzędowym w Nigerii, ale funkcjonuje tam 520 języków; Mabanckou – po francusku, w języku oficjalnym Demokratycznej Republiki Kongo, w którym używa się ok. 240 języków; można przytoczyć słynne zdanie Mabanckou: "To nie ja mam problem z językiem francuskim, tylko język francuski ma problem ze mną.").

• Należy przełamywać stereotyp dotyczący Afryki jako "raju safari" i "ludów" zamieszkujących "chatki". Proszę zwrócić uwagę, że pisarze, o których mowa, opisują nade wszystko rzeczywistość miejską (w przypadku Adichie: Lagos czy miast amerykańskich, w których są duże grupy emigrantów z Nigerii; w przypadku Mabanckou: Kinszasy czy Paryża).

• Należy pamiętać, że "ustny przekaz historii" i "oralność" większości kultur Afryki to zupełnie odrębne zjawisko od analfabetyzmu, braku książek czy bibliotek! Pamiętajmy, że w Aleksandrii w Egipcie jest szósta największa na świecie biblioteka z ośmioma milionami książek, a Timbuktu w Mali jest słynne z bibliotek, których historia sięga XVI wieku. "Oralność" kojarzy się często wyłącznie z kulturami tradycyjnymi (np. opowiadaczami historii – griotami z Afryki Zachodniej), tymczasem widoczna jest także np. w subkulturze miejskiej Sapeur z Kinszasy czy w stylistyce popularnych, nigeryjskich filmów fabularnych. Tu warto pamiętać, że Nigeria jest trzecim największym producentem filmów fabularnych na świecie – zaraz po Indiach i USA. W wytwórniach filmowych w Lagos zwanych Nollywood, powstaje nawet do 1500 filmów rocznie.

Źródła wiedzy, materiałów i inspiracji znajdziesz w scenariuszu zamieszczonym w serwisie biblioteki.org.